काठमाडौँ । भगवान् परशुरामको बारेमा धेरैलाई थाहा छ। उनलाई भगवान् विष्णुको अवतार मानिन्छ । साथै, कश्यप ऋषि एक वैदिक ऋषि थिए। सप्तर्षि गणमा गनिन्थ्यो । हिन्दु मान्यताका अनुसार उहाँ ऋग्वेदका सात प्राचीन ऋषि, सप्तऋषीहरूमध्ये एक हुनुहुन्छ।
को थिए ऋषि कश्यप ?
हिन्दु धर्मका अनुसार प्रारम्भिक कालमा ब्रह्माले समुद्र र पृथ्वीमा सबै प्रकारका जीवहरूको सृष्टि गर्नुभयो। यस अवधिमा, उनले आफ्ना धेरै मानस छोराहरूलाई पनि जन्म दिए, जसमध्ये एक मारिची थिए। कश्यप ऋषि मारिची जीका विद्वान पुत्र थिए। उनकी आमा काला कर्दम ऋषिकी छोरी र भगवान् कपिल देवकी बहिनी थिइन्। उहाँको उत्कृष्ट गुण, महिमा र दृढताको बलमा उहाँलाई उत्कृष्ट महान् व्यक्तित्वहरूमा गणना गरियो।
ब्रह्माण्डको सृष्टिमा धेरै ऋषिहरूको योगदान रहेको विश्वास गरिन्छ। जब हामी सृष्टिको विकासको कुरा गर्छौँ, यसको अर्थ जीवित प्राणी, जनावर वा मानवको उत्पत्ति हो। पुराणका अनुसार सृष्टिको प्रसारमा सहयोग गर्ने ऋषि कश्यपका वंशज हुन् । कश्यप जीको १७ पत्नीहरू थिए, जसको वंशबाट ब्रह्माण्डको विकास भएको थियो।
कश्यप ऋषिलाई ब्रह्माण्डको निर्माता पनि मानिन्छ। पौराणिक कथा अनुसार सम्पूर्ण ब्रह्माण्ड ऋषि कश्यपले बनाएको मानिन्छ । पुराणका अनुसार कश्यप जीकी पत्नीहरूबाट मानस छोराहरूको जन्म भएको थियो। जस पछि यो ब्रह्माण्डको सृष्टि भयो। त्यसैले महर्षि कश्यपलाई ब्रह्माण्डको रचयिता वा ब्रह्माण्डको निर्माता भनिन्छ। कश्यप एक लोकप्रिय गोत्रको नाम पनि हो। यो धेरै फराकिलो गोत्र हो। जसको गोत्र नपाइने व्यक्तिको गोत्रलाई कश्यप मानिन्छ भन्ने प्रचलित परम्परा अनुसार कश्यपबाट सबै जीवको उत्पत्ति भएको हो ।
भगवान् परशुराम ऋषि कश्यपका शिष्य थिए। कथा अनुसार एक पटक परशुराम जीले सारा पृथ्वीलाई जितेर सबै क्षत्रियहरूलाई नाश गर्दा अश्वमेध यज्ञ गरेका थिए। त्यसपछि उनले आफ्नो गुरु कश्यप मुनिलाई सम्पूर्ण पृथ्वी दान दिए, त्यसपछि कश्यप जीले परशुरामलाई भने- अब तिमी मेरो देशमा बस्दैनौ। परशुरामले आफ्ना गुरुको आज्ञा पालन गर्दै हरेक रात पृथ्वीमा नबस्ने सङ्कल्प गरे। मनजस्तै गति लिएर उनी हरेक रात महेन्द्र पहाडमा जान्थे ।
