काठमाडौँ । मृत्यु जीवनको अन्तिम र अपरिवर्तनीय सत्य हो जसलाई कसैले टार्न सक्दैन। गरुड पुराणका अनुसार यस संसारमा जो जन्मन्छ उसको मृत्यु निश्चित छ। हिन्दु धर्ममा, मृत्यु पछि अन्तिम संस्कार गरिन्छ र यससँग सम्बन्धित धेरै नियमहरू छन्। तीमध्ये एकले छोराको चितालाई जलाउँदै छन्। हिन्दु धर्मको परम्परा अनुसार परिवारको कुनै सदस्यको मृत्यु भएमा परिवारका छोरा वा छोराले मात्रै चितालाई दाहसंस्कार गर्न पाउँछन् । केटीहरूलाई अन्तिम संस्कार गर्न निषेध गरिएको छ तर यसको पछाडि धार्मिक विश्वास पनि छ।
छोराले मात्रै किन अन्तिम संस्कार ?
हिन्दु धर्ममा अन्तिम संस्कार वंश परम्पराको हिस्सा भएको र विवाहपछि छोरी अर्कै परिवारको सदस्य हुने भएकाले अन्त्येष्टि नगर्ने भन्ने छ । । मृतकलाई। तर, परिवारमा छोरा वा जेठो नभएको अवस्थामा केटीहरूले पनि अन्तिम संस्कार गर्छन् । मृत्युपछि परिवारका सदस्य पितृ हुने भएकाले कुनै पनि सदस्यको अन्तिम संस्कारमा वंशजलाई अनिवार्य रूपमा सहभागी गराउनु पर्ने भएकाले मृतकको अन्तिम संस्कार छोराले गर्ने गरेको हो ।
शास्त्रमा भनिएको छ कि पुत्र शब्द दुई अक्षर मिलेर बनेको छ। ‘पु’को अर्थ नर्क र’ट्रा’को अर्थ स्वर्ग हो। यस अनुसार पुत्रको अर्थ पितालाई नरकबाट उद्धार गर्ने अर्थात् पिता वा मृतकलाई उच्च स्थानमा पुर्याउने हो। यस कारणले सबै अन्तिम संस्कार गर्ने पहिलो अधिकार छोरालाई दिइएको छ।
यसको पछाडिको दोस्रो कारण के हो भने जसरी छोरी लक्ष्मीको रूपमा छिन्, त्यसै गरी छोरालाई विष्णुको तत्त्व मानिन्छ । यहाँ विष्णु तत्त्व भन्नाले पालनपोषणकर्ता अर्थात् परिवारको सदस्य जसले सम्पूर्ण घरको हेरचाह गर्छ र परिवारका सदस्यहरूको पालनपोषण गर्दछ। तर, अहिले केटीहरू पनि यो जिम्मेवारी वहन गर्न सक्षम छन् । आजको जमानामा केटीहरूले पनि अन्तिम संस्कार गर्छन् र ठुलाको मृत्यु भएपछि घरको सम्पूर्ण जिम्मेवारी पूरा गर्छन् ।
