काठमाडौं : नेपालमा अझै ५ दिनसम्म भारी वर्षात हुने भएको छ । न्यून चापीय रेखा नेपाली आकाशमाथि आएर बसेको र उक्त रेखा नहटेसम्म वर्षात जारी रहने जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ ।
विभागका महानिर्देशक सरजुकुमार वैद्यले मुलुकको मौसमी अवस्थाबारे सोमबार ब्रिफिङ गरेका थिए । त्यस क्रममा उनले असारपछि मात्र क्रमशः पानी पर्ने क्रम कम भएर जाने उल्लेख गरेका छन् ।
उनका अनुसार नेपालको प्रदेश-१, प्रदेश-२, बागमती, गण्डकी, प्रदेश-५ र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा घना वर्षा भैरहेको छ । पछिल्लो २४ घण्टामा मुलुकको अधिकांश स्थानमा एक सय मिलि लिटर वा सो भन्दा बढी पानी परिरहेको उनले बताए ।
यो मात्र अझै बढेर २ सय मिलि लिटर पानी पर्ने सम्भावना छ । न्यून चापी रेखा पश्चिमबाट पुर्वतिर सरेकाले केही दिन पूर्वपहाडी क्षेत्रमा अत्याधिक वर्षातको सम्भावना रहेको वैद्यले बताए ।
२४ घण्टामा कहाँ धेरै पानी पर्यो ?
विभागका महासचिव वैद्यका अनुसार पछिल्लो २४ घण्टामा बाराको कोल्दीमा सबैभन्दा बढी १ सय ६९ मिलिमिटर पानी परेको छ । यस्तै नवलपुरको डण्डामा १ सय ५०.६, तनहुँको श्याम्घामा १४८.८ तथा गोरखामा १४०.२ मिलिमिटर पानी परेको छ ।
यो परिणाममा अझै वृद्धि हुने उनले बताए । उनले भने,‘यो पछिल्लो २४ घण्टाको विवरण हो, यो अझै बढ्छ र धेरै स्थानमा २ सय मिलिमिटरसम्म पानी पर्छ ।’
नारायणीले खतराको तह नाघ्यो, अरु ४ नदीमा ठूलो बाढी आउने
चितवनको देवघाटस्थित नारायणी नदीमा पानीको सहतले खतराको तह पार गरेको हो । उक्त स्थानमा जलसतह ८ मिटर नाघेपछि खतराको तह पार हुनेमा ९ मिटरमाथि आइसकेको छ । वर्षात नरोकिएकाले जल सतह थप बढ्ने अनुमान गरिएको छ ।
यस्तै नारायणघाटको पुलमा जलसतहले सतर्कताको तह पार गरेको हो । उक्त स्थानमा जल सतहले ११ मिटर नाघेपछि सतर्कताको तह पार हुनुपर्नेमा जलसतहले ११.९८ मिटर पार गरेको वैद्यले बताएका छन् ।
विभागले खतराको तह पार गरेको स्थानका तल्लोटतीय क्षेत्रका बासिन्दालाई उक्त स्थान छाडेर सुरक्षित स्थानमा जान तथा सतर्कताको तह पार गरेको स्थानका तल्लो तटीय क्षेत्रका बासिन्दालाई उच्च सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेको छ ।
पूर्वनपलपरासी र चितवनका तल्लो तटीय क्षेत्रमा बाढीको उच्च जोखिम रहेकाले सतर्क रहन भनिसकिएको वैद्यले जानकारी दिए । यस्तै कोशी नदीमा सतर्कताको तह पार गरेकाले भोलिसम्म खतराको तह पार गर्न सक्ने अनुमान गरिएको छ ।
यस्तै कमला, कन्काई, बागमती र ती नदीका सहायक नदीमा बाढीले खतराको तह पार गर्न सक्ने अनुमान विभागले गरेको छ । यो वर्ष आगामी कात्तिकसम्मै वर्षात हुने सम्भावना रहेको छ । सामान्यतया मनसुन असारमा सुरु भएर असोजमा सकिने भए पनि यो वर्ष भने झण्डै एक महिनापछिसम्म पानी पर्ने देखिएको छ ।
४ महिनामध्ये असारको मध्यदेखि भदौ मध्यसम्म अत्याधिक वर्षात हु्ने गर्दछ । तर, यो पटक मौसम सक्रिय भएदेखि नै वर्षातको दर उच्च छ । ‘चार महिनामध्ये असारको आधाआधीदेखि भदौ आधाआधीसम्म पानी बढी पर्ने समय हो’, महानिर्देशक वैद्यले भन्ने,‘तर यो पटक मनसुनको सुरुदेखि नै अत्याधिक पानी परिरहेको छ, कात्तिकसम्म पर्ने देखिन्छ ।’ एक वर्षमा पर्ने पानीको ८० प्रतशित पानी मनसुनको चार महिनामा पर्ने उनले जानकारी दिए ।
हरेक मनसुनमा बाढी पहिरोका कारण हुने क्षति घटी बढी ह्ने भन्दै वैद्यले यस पटक हिउँदमा र प्रि-मौसममासमेत बढी पानी परेका कारण जमिन धेरै गलेकाले बाढीपहिरोको प्रकोप उच्च भएको बताए ।
हरेक दिन मिडिया ब्रिफिङ
मौसम पूर्वानुमानबारे जानकारी लिएपछि मन्त्री पुनले पछिल्लो समय नेपालको मौसम पूर्वानुमान प्रणालीमा धेरै सुधार गरिएको बताए । आगामी दिनमा विभागबाट जारी हुने मौसमसम्बन्धी सुचना थप विश्वसनीय बनाउनुपर्नेमा उनको जोड छ ।
उनले भने,‘पहिलाको तुलनामा अहिले हामीले जल तथा मौसमको पुर्वानुमानप्रति विश्वास गर्न सक्ने आधार बनाएका छौं, आगामी दिनमा थप विश्वसनीय बनाउनुपर्छ ।’
उनले मौसम पूर्वानुमानका लागि राज्यले प्रविधि र जनशक्तिमा धेरै लगानी गरेको भन्दै पूर्वस सुचना प्रदान गरेर जनताको जीवन बचाउन कुनै कसर बाँकी नराख्न निर्देशन दिए ।
‘बाढी र पहिरोको सही सुचना सही समयमा दिऔं, सुचना नपाएका कारण एक जनाले पनि ज्यान गुमाउनुनपरोस् ।’ यस्तै बाढीपहिरोको सुचनालाई थप प्रभावकारी बनाउन आज (सोमबार) देखि अधिक वर्षात नरोकिएसम्म हरेक दिन मन्त्रालयमा मिडिया ब्रिफिङ गर्न मन्त्री पुनले विभागलाई निर्देशन दिए । विभागले सोमबारदेखि हरेक दिन बिहान ११:०० बजे सामाजिक दुरी कायम गर्दै मिडिया ब्रिफिङ गर्ने जनाएको छ ।
प्रकाशित : साउन ५, २०७७
