विभव विभूति मिश्र ,काठमाडाैँ । धेरै युवा परम्परागत रोजगारीको सट्टा आफ्नै व्यवसाय सुरु गर्न चाहन्छन् । तर, यसरी उद्यमशील बन्ने बाटो सजिलो छैन । महत्तवाकांक्षी उद्यमीले स्रोत, कोष र समर्थनको अभावजस्ता चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको सन्दर्भमा नवप्रवेशीहरूका लागि यो चुनौतीको विषय पनि हो ।
सरकार र विश्वविद्यालय दुवैले कामदार मात्र सिर्जना गर्नुभन्दा पनि उद्यमशीलता सिर्जना गर्न महत्तवपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छन् । यस्ता केही तरिका छन्, जसले यस्ता चुनौतीलाई चिर्दै उद्यमशील बन्न र बनाउन सहयोग पुग्नेछ ।
सरकारको नीति तथा कार्यक्रम
सरकारले उद्यमशीलतालाई प्रोत्साहन गर्ने र आकांक्षी उद्यमीहरूलाई सहयोग पु¥याउने नीति तथा कार्यक्रम बनाउन सक्छ । यसमा कोष निर्माणका योजना, कर प्रोत्साहनलगायत विधि हुन सक्छन् । यसले उद्यमीलाई उनीहरूको व्यवसाय सुरु गर्न र बढाउन सजिलो बनाउँछ ।
कोष र स्रोतमा पहुँच
नेपालमा उद्यमीहरूका लागि सबैभन्दा ठुलो चुनौती लगानी र स्रोतको पहुँच हो । विश्वविद्यालयहरूले इन्क्युबेसन सेन्टरहरू, नवप्रवर्तन प्रयोगशालाहरू र स्टार्ट–अप प्रतियोगिताजस्ता पहलमार्फत स्रोतहरूमा पहुँच प्रदान गर्न सक्छन् । यी कार्यक्रमले इच्छुक उद्यमीहरूलाई कोष, अफिस स्पेस, मेन्टरसिप र नेटवर्किङका अवसरहरू प्रदान गर्छन् ।
उद्यमशीलता शिक्षा र तालिम
उद्यमशीलता शिक्षा र तालिम दिएर उद्यमी सिर्जना गर्न विश्वविद्यालयहरूले महत्तवपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छन् । उनीहरूले विद्यार्थीका लागि उद्यमशीलता, नवप्रवर्तन, र व्यवसाय व्यवस्थापनको बारेमा सिकाउने पाठ्यक्रमहरू र कार्यक्रमहरू बनाएर लागू गर्न सक्छन् ।
त्यसैगरी, विश्वविद्यालयहरूले विद्यार्थीलाई वास्तविक विश्व परियोजनाहरूमा काम गर्ने, ह्यान्ड–अन अनुभव प्राप्त गर्न र उद्यमशीलता सीपहरू विकास गर्ने अवसरहरू प्रदान गर्न सक्छन् ।
अनुसन्धान र विकास
सरकार र विश्वविद्यालय दुवैले अनुसन्धान र विकासमा लगानी गरेर उद्यमीहरू सिर्जना गर्न योगदान गर्नुपर्छ । यो दायित्व पूरा भयो भने नयाँ प्रविधिसहितका व्यवसायिक मोडलहरूमा अनुसन्धान मात्र नभई उद्यमीहरूलाई नवीन र सफल उद्यम सिर्जना गर्न मद्दत गर्छ ।
विश्वविद्यालयहरूले पनि उद्योग साझेदारहरूसँग मिलेर नयाँ उत्पादन र सेवाहरू विकास गर्न र विद्यार्थीलाई यसमा प्ररित गर्न सक्छन् । जसका कारण भोलिका दिनमा विश्वविद्यालयबाट बाहिर निस्कँदा अब के गर्ने भन्ने अन्योल विद्यार्थी र भावी जनशक्तिलाई पर्नेछैन ।
सरकारले जसरी नीति निर्माणदेखि स्रोतको पहुँचसम्ममा काम गर्न सक्छ, उसैगरी विश्वविद्यालयहरूले पनि नवप्रवर्तनका लागि योजनाबद्ध काम गर्न सक्छन् । आशा गरौँ– हाम्रा नीति निर्मातादेखि लिएर शैक्षिक संस्थासमेत युवालाई उद्यमशील बनाउने योजना र शिक्षामा काम गर्नेछन् ।
