काठमाडौँ । तपाईँलाई थाहा छ कि सौर्य मण्डलमा पृथ्वी सूर्यको वरिपरि घुमिरहेको छ। साथै, यो आफ्नो अक्षमा द्दद्ध घण्टा घुमिरहन्छ। सूर्यको परिक्रमाका कारण वर्ष परिवर्तन हुन्छ । र अक्षमा परिक्रमा गर्दा पृथ्वीमा दिन र रात हुन्छ। तर पृथ्वीको आकार यति ठुलो छ कि एक समयमा एक ठाउँमा दिन र अर्को ठाउँमा रात हुन्छ। विभिन्न समय क्षेत्र भएका देशहरूको आधारभूत कारण यही हो। किनभने समय सूर्यको स्थिति अनुसार निर्धारित हुन्छ। त्यसैले विभिन्न ठाउँमा विभिन्न समयमा सूर्य उदाउँदा समय परिवर्तन हुन्छ।
समय क्षेत्र कोष कसरी सुरु भयो ?
पहिले यस्तो समस्या थिएन । तर पछि रेल चल्न थाल्यो । जसका कारण मानिस केही घण्टामै एक कुनाबाट अर्को कुनामा पुग्न थाल्छ । यससँगै जनतामा समयको भ्रम सुरु भयो । यात्रुहरूले रेलहरू हराउन थाले र रेलवेले पनि ट्रेनहरू राम्ररी योजना गर्न सकेन। उदाहरण को लागी, यदि एक व्यक्ति बिहान ७ मा आफ्नो स्टेसन छोड्छ। त्यसैले २ घण्टाको यात्रापछि उनी पुग्ने समय बिहान ८ बजे मात्रै हुने थियो । यो सबैले धेरै समस्या निम्त्यायो।
समय क्षेत्र कसले बनायो ?
क्यानाडाली रेलवेका लागि एक इन्जिनियरलाई समय क्षेत्रहरू सिर्जना गर्ने श्रेय दिइएको छ। नाम थियो सर सानफोर्ड फ्लेमिङ। विभिन्न समय समस्याका कारण उनले पनि एक पटक आफ्नो ट्रेन छुटेका थिए । त्यसपछि तिनीहरूलाई मानक समय बनाउने विचार आयो।
उनले विश्वलाई २४ टाइम जोनमा विभाजन गर्न सुझाव दिए। यी सबैको १५ डिग्री देशान्तरको बराबर दूरी हुनेछ। प्रत्येक १५ डिग्रीको दूरीमा एक घण्टाको फरक थियो। तर २४ वटा समय क्षेत्र विभाजन गर्दा नक्साको केन्द्रबिन्दु कुन मान्नुपर्ने हो भन्नेमा समस्या थियो । यो निर्णय गर्न, अन्तर्राष्ट्रिय प्राइम मेरिडियन सम्मेलन १८८४ मा बोलाइएको थियो। यस सम्मेलनमा, ग्रीनविच, इङ्गल्याण्डलाई प्राइम मेरिडियनको रूपमा छनोट गरिएको थियो।
